Bazı böcekler ışık kaynağına gelir ve etrafında sürekli dönerler. Özellikle sinek ve güveler ışığa sürekli gelirler. Bunun birçok nedeni olabilir.
Ay Işığı Etkisi
Güveler daima düz bir çizgide uçabilmek için Ay ışığını rehber alırlar. Yani böcek uçmaya başladığı zaman ışık belirli bir açıdan gelmekte, böcek de bu açıya göre uçarsa, rotasını bozmadan düz uçmuş olur. Aslında insanların da buna benzer bir yön bulma aracı vardır. Kuzey Yıldızı’nı rehber alarak yolunu bulmak gibi. Ancak bu teknikler Işık kaynağı çok uzakta ve genellikle sabit olduğunda işe yaramaktadır. Şimdi asıl konumuza geliyoruz, böcekler neden bir lambaya gelir? Cevabı aslında çok basit, çünkü lamba yakın olduğundan daha parlak ve böceklerde lambayı Ay’la karıştırıyor. Işığın kaynağı yani lambada çok uzakta olmadığından dolayı böcekler lambanın etrafında sarmal biçimde dönerler. Böceğin düz uçması için gelen ışığın kaynağının da sabit olması ve neredeyse her alana etki etmesi gerekir. Örneğin sokak lambasının etrafında uçan böcek biraz ilerledikten sonra ışığın geliş açısı değişir. Böcek de rotasını bozmamak yani düz uçmak için bu açıyı düzeltme ihtiyacı duyar. Sokak lambası kendisini yanılttığı için böcek eğri uçar. Bir yandan da kaynaktan uzaklaşmamak için lambanın etrafında döner. Lakin kendisinin bundan haberi yoktur. Aslında o sadece düz uçtuğunu zanneder.
Fototaksi Fenomeni
Dediğim gibi bunun birçok nedeni olabilir. Bir diğer neden de fototaksidir. Fototaksi, bir organizmanın ışık kaynağına tepki verebilme yetisine denir. Eğer ışığa doğru hareket ediyorsa pozitif fototaksi, ışıktan uzaklaşıyorsa negatif fototaksi olarak adlandırılır. Kelimenin kökü Yunancada ışık anlamına gelen ”photo” ve düzenleme anlamına gelen ”tax, taxo” sözcüklerinden gelmektedir. Doğadaki birçok bakteri pozitif fototaksi yapar çünkü fotosentez yapabilmek için ışık bir ihtiyaçdır.
Böcekler yapay ışıkla doğal ışığı karıştırınca yapay ışığın etrafında sürekli dönerler. Bazen yıldızları göremediğimiz için yapay ışıkları sürekli eleştirir ve suçlarız. Böceklerin dili olsa onlar da yapay ışıkları suçlarlar ama bu sefer farklı nedenle, çünkü onlar yön bulma yetisinin yanılttığı için suçlardı.
Uzayla – Kültür Evreni
