“Nasıl! Bir elmayı yedik diye sonsuz bir ömür süreceğimiz zevk ülkesinden kovulmak!”
Voltaire
Biz insanlar çevremize baktığımızda savaşlar, açlıklar, kıtlıklar, soykırımlar, depremler, seller vs. gibi felaketlerle yüz yüze olduğumuzu biliyoruz fakat neden asıl noktayı görmüyoruz ya da görmek istemiyoruz. Evet bunlar doğal kötülük, doğal afet olarak görülse de, sonuçta bu kadar kötülüğün bir nedene bağlanması gerekir. Bu kötülük duygusunun arkasındaki kahraman Tanrı mı?, İnsanlar mı?, Kim?
Her yıl sayılamayacak kadar derecede bebek ölümlerinin, insanların birbirine karşı olan şiddeti, özellikle ülkemizde kadına yönelik şiddet neden? İnsanların kendisini Tanrı yerine koyarak birilerine şiddet uygulamasının amacı ve kaynağı ne? Biz insanlarda niçin hiç bitmeyen bir öfke ve kin var?
Dunyadaki biz ahmakların kalplerindeki bu karadeliğin nedeni bilinmezken, Tanri neden biz insanları -varsa- ahiret denilen yerde acı çektirerek cezalandırıyor? Acı ve bu karmaşa yıllar geçtikçe toplumdan daha da uzaklaşırken, biz insanlar kötülüğün yerine iyiliği yaymaya calisirken, bizlere küçüklükten aşılanan, dünyada yaptığın kötülük cezasız kalmaz diyen tanrı, ilginçtir bizleri başka bir evrende cezalandırıyor. “cezalandırmak” kelimesinin karşılığı neden kötülük, insanlar iyilikle cezalandırılamaz mı?
Depremler, seller bunlar doğal kötülük peki ya, söz konusu doğal kötülükler doğal nedenlerle açıklanmaya çalışılsa bile zorlanılıyor bu kadar kötülüğün karşısında, insanın nasıl olup da mutlak iyi olan bir Tanrı’nın var olduğuna ciddi ciddi inanabileceği yanıt bekleyen bir soru olarak kalmaktadır.
Dinler ve Kötülük Kavramı
Kısa bir genelleme yaparsak dünya dinleri kötülük problemi karşısında başlıca üç tür çözüm önermektedirler. Hinduizm’de görüngösel dünya, bütün kötülükler mayadır yani yanılsamadır der. Düalizmin örneklendiği antik Zerdüştlükte, birbirine zıt iyi ve kötü Tanrılar düalizmi vardır. Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslamiyet ise monizm ve düalizmin özgül bir bileşimi veya monoteizm biçimindeki nihai bir metafiziksel monizm içinde ahlâki bir düalizm eğiliminin kendine özgü bir sentezi/birleşimi vardır.
Epiküros bu konuda şöyle mantıklı bir paragraf dile getirmiştir.
“Tanrı, ya kötülükleri ortadan kaldırmak ister de, kaldıramaz; veya kaldırabilir, ama kaldırmak istemez; ya da ne kaldırmak ister ne de kaldırabilir, yahut da hem kaldırmayı ister hem de kaldırabilir. Eğer ortadan kaldırmak istiyor da kaldıramıyorsa, O güçsüzdür ki bu durum Tanrı’nın karakteriyle uyuşmaz; eğer ortadan kaldırabiliyor fakat kaldırmak istemiyorsa, O kıskançtır ki bu da aynı şekilde Tanrı ile uyuşmaz; eğer O ne ortadan kaldırmayı istiyor ne de kaldırabiliyorsa, hem kıskanç hem güçsüzdür, bu durumda da, Tanrı değildir.”
Kötülük Neyden Kaynaklanır?
Kötülük insanın özgür iradesinden kaynaklanmaktadır. İnsanlar sahip oldukları özgür irade ile bazen doğru olanı bazen de yanlış olanı yaparlar ki genellikle yanlışı tercih ederiz. Biz ahmakların sahip olma hırsı ve arzusu, diğer canlıların yaşamına son vermeye ve onlara zulmetmeye neden olabilmektedir. Bunun sonucu olarak kötülük meydana gelmektedir. Kötülük bir duygu mudur?, Kötülük bir gaye midir?, Kötülük acı vererek tatmin olmak mıdır?, Kötülük sadece bir hiçtir, böyle bir kavramın dünyada hatta evrende var olması bile saçmalıktır.
Kötülük ve Felsefe
Voltaire, Leibniz’in “Tanrı’nın mümkün dünyaların en iyisini yarattığı” görüşüyle mizaçlı bir şekilde alay ederek şunları söyler:
“Nasıl! Bir elmayı yedik diye sonsuz bir ömür süreceğimiz zevk ülkesinden kovulmak! Nasıl! Yoksulluk içinde, hepsi acı çekecek, hepsi de başkalarına acı çektirecek çocuklar meydana getirmek! Nasıl! Bütün hastalıklara tutulmak, bütün dertlere uğramak, yüzyılların sonsuzluğu içinde yanmak ha! Payımıza düşenin gerçekten en iyisi bu mu? Bu bizim için hiç de o kadar iyi değil; Tanrı içinde bunun iyilik neresinde? Leibniz verilecek cevap olmadığını anlamış: onun için kendisinin de pek anlamadığı koca koca kitaplar karalamış.”
Bizler ömrümüz boyunca iyi olmaya çalışsakta iyiliğin olduğu yerde kötülük de var olacaktır. Bizler eğer kötülüğü yok edemiyorsak ne yapabiliriz?
Eğer kötülük kendine bir arkadaş arıyorsa siz sadece gülünüz, daima.
Uzayla – Kültür Evreni
