Bir İngiliz olan Edward Jenner, İnsanların yakalanmaktan çok korktuğu çiçek hastalığına karşı aşı geliştirdi ve aşının yaygın olarak kullanılmasını sağladı.
Çiçek hastalığı günümüzde Edward Jenner sayesinde yok olsada, zamanında bu hastalık çok ürkütücüydü ve büyük kayıplara neden olmuştur. Hastalığın bulaşma oranı oldukça yüksekti, hatta Avrupalıların çoğunluğu hayatında bir kez de olsa bu hastalığa yakalanmışlardır. Bu hastalığa yakalananların, yüzde 10 ila yüzde yirmisi ölüyorlardı. Hastalığı atlatmayı başaranlarda da kalıcı izler bırakırdı. Elbette çiçek hastalığı sadece Avrupa’ya özgü değildir; Kuzey Amerika, Çin, Hindistan ve dünyanın birçok noktasında hastalık hat safhadaydı. Özellikle çocuklar, hastalığın cefasını en çok çekenlerdir.
Çiçek hastalığına yakalanan ve atlatabilen kişilerin bağışıklık kazandığı ve hastalığa bir daha yakalanmadığı bilinmektedir. Bundan dolayı Doğu ülkelerinde hastalığı hafif geçiren kişiden alınan iltihapla, sağlıklı kişiye aşı yapılırdı. Bu sayede aşılanan kişinin de bağışıklık kazanacağı ve hastalığı hafif geçireceği zannedilirdi.
Bu ilginç uygulama Lady Marta Wortley Montagu tarafından on sekizinci yüzyılın başında İngiltere’ye getirilmiştir. Tabi o zamanlar Jenner çocuktu hatta Jenner’in de sekiz yaşındayken bu ilginç aşıyı olduğu bilinmektedir. Bu aşı yöntemi kişilerde yara izleri oluşturuyor, hastalığı da atlattırmıyordu. Fakat elde olan tek aşı yöntemi de buydu.
Edward Jenner Hayatı
Edward Jenner İngiltere’nin küçük bir kasabasında 1749 yılında doğdu. Henüz on iki yaşındayken bir cerrahın yanına çırak olarak girdi. St. Andrew’s Üniversitesinden 1792’de tıp diploması aldı. Kırklı yaşlarına geldiğinde ise ünü yavaş yavaş oluşmaya başlamıştı.
O dönem sığırlarda görülen bir çiçek hastalığı cinsinin son derece hafif ve tehlikesiz olduğu çiftçiler arasında biliniyordu. Bu söylem çiftçiler arasında sıkça geçiyordu.
Jenner’da bu söylemin doğruluğunu araştırmaya başladı ve 1796 yılında da doğruluğunu anladı. Hemen sığırlarda bulunan çiçek hastalığı mikrobunu kullanarak aşı geliştirdi. Jenner, 1796 yılının mayıs ayında James Phipps isminde sekiz yaşındaki çocuğu aşıladı. Ve sonuç beklenildiği gibiydi, çocuk sığır çiçeğine yakalandı ardından hızlıca iyileşti. Bir – iki hafta sonra bu sefer çocuğa çiçek mikrobunu verdi. Umulduğu gibi, çocuk hastalık belirtisi göstermedi.
Ann Ronan Resimleri/Baskı Koleksiyoncusu/Getty Images
Jenner ulaştığı sonuçları 1798’de, ”çiçek aşısının elde edilmesi ve etkileri üzerine bir sorgulama” adında ince bir kitapta yazdı. Jenner ardından aşılarla ilgili beş makale daha yazdı ve geliştirmiş olduğu teknik hakkında bilgi verdi, bu aşının benimsenmesi gerektiğini yazdı.
Aşı uygulamaları İngiltere’de hızla yayıldı ve ordu, donanmada yapılması zorunlu hale getirildi, zamanla da dünyada yaygınlaşmaya başladı.
Jenner, geliştirdiği bu yöntemi maddi kazanç beklentisi olmadan bedelsiz olarak insanların hizmetine sundu. Jenner evli ve üç çocuklu birisiydi. Yetmiş üç yaşına kadar yaşamıştır. 1823’de de hayatını kaybetmiştir.
Geriye insanlığın hayatını kurtaran aşısı ve bilime büyük katkıları kalmıştır.
Uzayla – Kültür Evreni
