Dil ediniminde kritik dönem nedir? Bu dönem dili öğrenmemizi ne ölçüde etkiliyor veya etkisi düzeltilebiliyor mu? Gelin bunun cevabına bakalım.
Bildiğiniz üzere anadilimizi bebeklik çağından öğrenmeye başlıyoruz. Aile, çevre ve kişisel deneyimler dil ediniminde etki eden başlıca faktörler. Ama yine de, bazılarımız dili bizim edindiğimizden farklı şekilde ediniyor ve bu da hayat boyu düzeltilemez bir hale gelebiliyor.
Beynin en esnek olduğu dönem takriben 2-12 yaş aralığıdır. Bu sebeple anadilin yanında ikinci bir dilin en kolay öğrenileceği dönem de “kritik dönem” dediğimiz sürede gerçekleşir. Dilsel girdiler, çevresel faktörler ve dile maruz kalma deneyimimiz ikinci bir dili öğrenmede etkilidir. Fakat bazı dilbilimcilere göre kritik dönemde edinilemeyen beceriler hayat boyu düzeltilemez, özellikle anadil ediniminde.
Kritik Dönem Hipotezi (Critical Peirod Hypothesis) ilk olarak Wilder Penfield ve Lamar Roberts tarafından ortaya atılmıştır. Bu hipoteze göre kritik dönemde edinilmeyen dil becerileri hayat boyu edinilemez, bu sebeple kişi asla akranları gibi dil becerisi sağlayamaz.
Kritik dönem ile alakalı kuşkusuz ki en önemli hadiselerden biri Genie olayıdır. Yaklaşık 13 yaşına kadar bir bodrumda çıplak ve bağlı halde tutulan Genie’nin iletişim kurabileceği bir şey yoktu, ses çıkardığı zamanlarda babasından şiddet görürdü. Babası nadiren de olsa onunla iletişim kurardı fakat bu da genelde havlama veya hırıltı şeklindeydi.
Genie sosyal güvenlik çalışanları tarafından bulunduğunda sadece dil değil diğer becerilerden de yoksundu. Garip bir tavşan yürüyüşü yapıyordu, kollarını ve bacaklarını nasıl kullanması gerektiğini ve çiğnemeyi bilmiyordu. Anlayabildiği sözcükler ise “Genie” ve “üzgünüm” idi.
Genie rehabilite edilmek üzere koruma altına alındı ve dil edinimi üzerine çalışıldı. Yıllar süren çalışmalar sonucunda bazı gelişmeler kaydedildi fakat yine de Genie asla akranları gibi olamadı. Dil becerisi yaklaşık 6 yaşındaki bir çocuğunkiyle eşti. Bu da yine kritik dönemin önemini ortaya koydu.
Sonuç olarak, ergenlik döneminden önce anadil iyi bir şekilde öğrenilmezse sonrasında ikinci bir dilin edinimi imkânsıza yakın bir hale geliyor, bunu biliyoruz. Fakat anadil de düzgün bir şekilde öğrenilmemişse o zaman kendi dilimizi diğerleri gibi akıcı konuşmak zorlaşıyor.
