İngiliz İç Savaşı’nın Lideri: Oliver Cromwell (1599 – 1658)

İngiliz İç Savaşı'nda etkin rol almış, İngiltere'de parlementer demokrasinin yönetim biçimi olarak benimsenmesinde pay sahibi olmuştur.

Oliver Cromwell İngiltere, Huntingdon’da doğmuştur (1599). Cromwell, Kırsal kesimde büyümüş, inançlı bir çiftçiydi. 1628’de Parlamento’ya seçildi fakat bu görevi kısa sürdü çünkü kral 1. Charles bir yıl sonra meslici feshedip İngiltere’yi tek başına yönetti. Ta ki 1640 yılına kadar. İskoçlarla yapılacak savaşlar için paraya gerek duyan kral Parlamento’yu yeniden topladı. Cromwell’ın da arasında olduğu Parlamento, yeniden kapatılmamak için kraldan güvence almak istedi. Ama kral bu güvenceyi vermedi. Yıl 1642 olduğunda kral yanlıları ile Parlamento’ya bağlılık duyanlar arasında savaş başladı.

Oliver Cromwell elbette Parlamento safında yer aldı. Cromwell güçlü bir askerdi. Savaşın henüz dördüncü yılındayken ünü etrafa yayılmaya başlamıştı. Cromwell, hem Marston Moor Muharebesi’nde hem de Naseby Muharebesi’nde başroldu. Yıl 1646 olduğunda savaş bitti ve kral 1. Charles hapse atıldı. Cromwell ise Parlamento yanlıları içinde en iyi general olarak kabul gördü. Kral kısa süre sonra hapisten kaçtıktan sonra kuvvetlerini tekrar toplayıp ikinci bir savaşı başlattı. Bu savaşta kralın kuvvetleri, Cromwell tarafından yeniden yenilgiye uğratıldı. Ocak 1649’da kral idam edildi.

İngiltere’yi geçici olarak artık Cromwell başkanlığındaki Devlet Konseyi yönetiyordu. Cromwell 1653’ten 1658’e kadar, ”Koruyucu efendi” unvanıyla İngiltere, İskoçya ve İrlanda’yı yönetti. Bu yıllar arasında Britanya’yı genel olarak iyi yönettiği kabul ediliyor. Bazı ıslahatlar yaparak, kanunları yumuşattı ve eğitime destek verdi. Cromwell dinde özgürlüğü savunuyordu yani dinsel hoşgörüye sahip birisidir. Yahudilerin tekrar İngiltere’ye yerleşmesine izin vermiştir. Ve 1658’de Londra’da sıtmadan dolayı öldü.

Onun yerine oğlu Richard Cromwell geçti, fakat pek uzun kalamadı. 1660’ta 2. Charles tahta çıktı. Oliver Cromwell’ın mezarı açılıp iskeleti darağacında sallandırıldı. Fakat bu Cromwell’ın İngiltere için yaptıklarını değiştirmeyecekti. 2. Charles’ın ardından 2. James tahta çıktı ve mutlakiyeti geri getirmeye çalıştı. 1668’de yapılan darbeyle o da tahttan indirildi.

Ölümünden bugüne üç yüzyıl geçen Oliver Cromwell’ın kişiliği hakkında birçok ayrı düşünce vardır. Ona askeri bir diktatör diyende var, demokrasiye inanan bir lider olarak görende vardı. Cromwell’ın İngiliz tarihinde elbette önemli yeri vardır. Kralı tahttan indirerek ülkeye demokrasiyi getirmeye çalışmıştır.

Kaynak ve ileri okumalar: Dünya Tarihine Yön Veren En Etkin 100 – Michael H. Hart

Uzayla – Kültür Evreni