Otoriteye karşı itaat adı altında vicdani çelişkiler olsa da boyun eğme olarak tanımlanan milgram deneyi sosyal ve psikolojik olarak kayıtlara geçmiş ve şaşırtıcı sonuçlar elde edilmiştir. Bu sonuçlara göre sadistlik ya da başka bir psikolojik rahatsızlık belirtisi olmayan kişiler de itaat etme dürtüsüyle birlikte sessiz kalma ve en nihayetinde karşıdaki kişiye bilerek eziyet verme gözlemlenmiştir.
Milgram Deneyi Nasıl Uygulandı?
Sağlıklı bir bireyin insanlık dışı eziyete varan yöntemlere başvurmayacağı kanısında olsak da milgram deneyi bunun tam tersini ispatlamıştır. Psikolog Dr. Stanley Milgram, bu deney için üç ana sınıfta bir düzen kurmuştur. Bunlar öğretmen, öğrenci ve gözlemcidir.
Asıl hedef kitle öğretmen olmakla birlikte öğrenciler deney için katılan bir gruptur. Öğretmenlerin bunu bilmemesi ve dolayısıyla öğrenciler ile iletişimde olmamasıyla deney gözlemciler aracılığıyla başlatılmıştır. Arada iletişimi gerektiren ve deneyin esas sonucuna ulaşılmasını sağlayan ses sistemi sayesinde öğrencilerin sesi karşı tarafa gidecek şekilde ayarlanmıştır. Kelime öğretmeye bağlı öğretmenler bilgi verecek ve yapamayan öğrencilere de ceza olarak elektrik şoku verilmesi gözlemciler tarafından söylenmiştir.
İlk olarak çekilen acının anlaşılması için öğretmenlere elektrik şoku verilmiş ve deney başlatılmıştır. Kelimeler karşısında öğrenemeyen öğrencilerden bazıları bağırırken bazıları kalp rahatsızlığı olduğunu söylüyor ve öğretmenler de bunu duyuyorlardı. Öğretmenler acı çektiğini duyan ve gitgide ses dahi gelemeyecek durumda olan öğrencilere, gözlemci devam edin uyarısında bulunduğu için tepki vermiyor ve elektrik şoku vermeye devam ediyorlardı. Sonuç olarak deneklere 15 volt ile başlanması söylenen elektrik şoku ölümcül olan 450 volta kadar çıkmış ve 3 defa 450 volt veren öğretmen durdurulmuştur.
Milgram Deney Sonucu
Psikolojik rahatsızlığı bulunmayan bireyler bir gözetmen altında olduğu ve ‘devam edin’ uyarısı aldığı için elektrik şoku vermesi her ne kadar mantıklı gelmese de deney sonucunda ispat edilmiştir. Yapmasını söyleyen bir otoriter karşısında vicdanen rahatsızlık hissedilse de, acı çektiğini duyan ve hatta artık ses gelmeyen insanlara karşı art arda 3 defa 450 volt elektrik verilmesi çarpıcı sonuçlara neden olmuştur.
Denekler acı verirken endişe ve huzursuzluk hissetse de eyleme devam etmiş ve kendiyle çelişme eğilimi göstermiştir. Grup içinden 300 volt altında elektrik vermeyi bırakan görülmemesiyle birlikte %65 lik bir kısım deneye yüksek voltajla devam etmiştir.
Bu da göstermiştir ki günlük hayatta zarar beklemediğiniz ve sağlıklı olan bireyler bir boyun eğme durumunda emre itaat etmekle birlikte karşıda ki kişiye eziyet verdiğini bile bile devam edebilmektedir. Korkunç sonuçlar içeren deney her ne kadar inanması güç olsa da herkes için geçerli olmakta ve zaman geçse de psikolojik olarak aynı tepki gözlemlenmektedir. 50 yıl sonra bilim adamı olan Jerry Burger aynı deneyi tekrarlamış ve aynı sonuçları gözlemlemiştir. Sonuç olarak sıradan insanlar da otorite karşısında itaat etmekte, boyun eğme duygusuna yenilmekte ve tarihte bir çok acıya bu içgüdüyle neden olunmaktadır.
Uzayla – Kültür Evreni
