Rusya ve Ukrayna arasındaki ilişkileri açıklamak için bu iki ülkenin tarihini; coğrafi, kültürel ve ekonomik boyutlarıyla detaylı şekilde ele almak gereklidir.
İmparatorluklar Çağı’nda dünyada beş büyük imparatorluk (Osmanlı, Britanya, Almanya, Avusturya-Macaristan ve Çarlık Rusya) hüküm sürmüştür. Bu imparatorlukların, imparatorluk olmasının muhteviyatı; çok dilli, uluslu ve kültürel yelpazeden kaynaklanmaktadır. Elbette her bir imparatorluğun iç dinamikleri birbirinden farklılık gösterebilmektedir. Tüm bu dinamiklere rağmen farklı kültürlerin bir arada başarılı bir şekilde yaşaması imparatorluğun geleceği için kritik öneme sahiptir.
Örneğin Rus İmparatorluğu’nun iç dinamiğine baktığımızda; Ruslar, Beyaz Ruslar ve Ukraynalıları Tatarlar, Çuvaşlar, Çeçenler gibi pek çok farklı etnik grubu kapsamaktadır. Bu da demek oluyor ki, Katolik, Protestan, Ortodoks, Müslüman ve Yahudi gibi farklı dini inanışların olduğunu görürüz. Fakat 19. yüzyılın sonlarında yaygınlaşmaya başlayan akımlar (milliyetçilik vb.) ve ekonomik sorunlar beraberinde Bolşevik Devrimi’ni getirmiş, tüm bu beraberlikler, tersine dönmüştür.
Özellikle ”Büyük Rus Milleti” projesi kapsamında Beyaz Ruslar, Büyük Ruslar ve Ukraynalılar olmak üzere üç etnik kökeni tek çatıda toplatılmak istenmiştir (Torbakov, 2001, s.29)
Temel olarak Slav ırkına bağlı olmalarına rağmen bu üç etnik birleştirilememiştir. SSCB’nin yıkılışıyla, Ukrayna’nın sınırları ve politik tavrı yeniden şekillenmiştir. Özellikle Batı Avrupa ile bağlantıyı koparmayan Ukrayna, 1989’da milliyetçilikle yeniden canlanmıştır. Bunun sonucunda da 1991 yılında tam anlamıyla bağımsızlığını kazanmıştır.
SSCB’nin dağılışından sonra Rusya ve Ukrayna arasında temiz bir sayfa açılacağı tahmin edilirken, bu sadece teoride kalmıştır. Tabii Ukrayna kendine ait bir bayrak, dil, marş gibi egemenlik sembollerine sahip olsa da, Rusya; halen kendisini SSCB’nin varisi olarak gördüğünden dolayı Ukrayna’yı kendine bağımlı kılmak için çabalamaktadır.
Yine de Ukrayna, günümüz hukukuna göre bağımsız bir devlettir. Rusya, Ukrayna üzerindeki hakimiyetini kaybetse de vesayet ilişkisinden dolayı stratejik ve ekonomik olarak hakimiyet kurmaya devam etmektedir.
Rusya ve Ukrayna İlişkilerinde Coğrafi Boyut
Rusya için Güneye açılan kapı olan Ukrayna, jeopolitik anlamda güçlüdür. Örneğin Ukrayna, topraklarının %90’ı tarıma elverişli olduğu için, Rusya’ya nazaran daha iyidir.
Rusya, yer şekilleri bakımından elverişli olmasa da enerji rezervi çeşitliliğinde oldukça güçlüdür. Enerji anlamında, dünyanın sayılı ülkeleri arasına girmektedir.
Ukrayna’da da enerji kaynakları olsa da bunların yalnızca %20’sini yerel kaynaklarıyla kullanabilmektedir. Küreselleşen dünyada Rusya, enerji kaynaklarını diğer ülkelere aktarmak için Ukrayna stratejik bir öneme sahiptir.
Tüm bu gelişmelerin neticesinde günümüzde Rusya ile Ukrayna arasındaki sorun alevlenmiştir. İki ülke arasındaki olası savaş, o coğrafyayla sınırlı kalmayacaktır.
Kaynaklar: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/355277
