Sosyolojinin merkezindeki figürlerden biri olan Emile Durkheim, toplumsal dayanışma, sosyal düzen gibi konulara sıkça değinmiştir.
Durkheim, toplumu oluşturan ortak değerler üzerinde yoğunlaşmış ve bireyden ziyade toplumu ön plana çıkartmıştır. Ona göre toplumu bir arada kolektif biçimde tutan normlar vardır.
Toplumu bir arada tutan değerler ne kadar çoğaltılırsa, toplum da aynı doğrultuda güçlenecektir. Şayet bu normatif değerler kolektif bilinci bir arada tutmazsa onun deyimiyle toplum kum yığınından farksız olacaktır (Durkheim, 2016).
Durkheim bu ifadesiyle toplumun ortak yargıları, ahlak kurallarını paylaşmasının önemine vurgu yapar.
Ahlak kavramı birey için geçerli değil, toplum içindir der. Toplumun ahlak kurallarıyla uyumlu şekilde hareket edilmesi gerektiğini dile getirir.
Durhkeim’a göre eğer toplum bireyi kendi haline bırakır ve tamamen özgür olmasına müsaade ederse, zamanla toplumsal düzenin bozulacağını düşünür. Yani birey ahlak kurallarında topluma uyum konusunda öncelik verirse, kolektif bilinç en iyi şekilde devam edecektir. Kolektif bir kimliğe bürünen bireylerin oluşturduğu toplum ona göre ideal toplum tipidir.
Kant’ın ahlak anlayışının tersi olan, Durkheim’a göre ahlak eğitimi bireye değil (insanlık için değil) toplum için verilmesi gerektiğini savunur. Kant’a göre ise ahlakın kaynağı insandır. İnsan, ahlak kurallarını kendisi koyar ve uygular. Kant burada insanın özgürlüğüne önem vermiştir. Durkheim ise daha çok toplumcu bir tavır ortaya koyar.
Bu anlamda ideal toplum tipinin inşası sürecinde çocukları ulusal bekçiler olarak görür. Çünkü çocuklar aldıkları eğitim ile toplumsal tipi inşa edecek ve sürekliliğini sağlayacak.
Bu ahlak eğitimini ise devlet okullarının vermesini söyler. Ona göre ailede verilecek ahlak eğitimi ulusal kimlik inşası için yetersizdir.
Kaynaklar: K. Alver , “EMİLE DURKHEİM VE KÜLTÜR SOSYOLOJİSİ”, İstanbul University Journal of Sociology, c. 3, sayı. 21, ss. 199-210, Eki. 2011
Aksakal, İ. (2021). DURKHEİM’ İN AHLAK EĞİTİMİ VE İDEAL VATANDAŞ MODELİ . Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi , (42) , 511-529 . DOI: 10.33418/ataunikkefd.860945
Uzayla – Kültür Evreni
