Teleskoplardan önce gökyüzünü incelememizi sağlayan ilk astronomi cihazı gözlerimizdi. İnsanlık, 1600’lerdeki teleskobun icadına kadar evrendeki cisimleri gözleriyle gözlemlemek zorundaydı. Ardından 1608 yılında, üç kat yakınlaştırma gücüne sahip ilk cihazlar yaratıldı. Teleskobun icadı ise genellikle Hollandalı optik bilimciler Hans Lippershey, Zacharias Janssen ve Jacob Metius’a atfedilir. -Teleskop-
Tabi bu teleskop ilk çıktığında sıklıkla gemilerde generaller tarafından dürbün olarak kullanılıyordu fakat sonradan evren için kullanılmaya başlandı. 1609’a geldiğimizde ünlü astronom Galileo Galilei, Hollandalı Lippershey’in cihazını geliştirerek yakınlaştırma gücünü 3 kattan 33 kata çıkardı. Aslında ilk teleskoplar içinde sadece iki adet mercek bulunan basit aygıtlardı. Fakat daha sonra astronomlar, Isaac Newton’ın da tasarımından etkilenerek ucunda metal aynalar olan teleskoplar üretmeye başladılar.
Birkaç yüzyıl süresince hayat gibi teleskoplar da gelişti. Teleskoba konulan merceklerin boyutu değişti, metal aynalar daha büyük ve daha ağır oldu, cam biçimleri değişti. Günümüzün ise modern optik (görünür ışık) teleskopları, gökyüzünü görüntülemek için anlık bilgisayar tarafından yönetilerek çevrilebiliyor, anı yakalıyor hale gelmiştir. Bu teleskoplar arasında ise en bilinenleri şunlardır:
- Hawaii’deki Mauna Kea; ikiz Keck teleskopları, Subaru Teleskobu ve Gemini North teleskobu
- Şili’deki Avrupa Güney Rasathanesi
- Coonabaraban’daki Avustralya Astronomi Rasathanesi
- Wilso’daki Polomar Dağı Gözlemevi ve California’daki Lick Gözlemevi
- Arizona’daki Kitt Peak Gözlemevi
Uzay gözlemleri aslında Dünya’da oldukça güçtür. Atmosferdeki hareketler yıldız ve gezegen resimlerinin titreşmesine neden olur. Bizi aslında kızılötesi, morötesi, x-ışını ve gama ışınlarından koruyan hava örtümüz, aynı zamanda kozmik kaynakları tespit etmeği de zorlaştırmaktadır. Buna çözüm olarak ise Astronomlar, 1960’lardan itibaren uzaya gözlemevleri kurdular, böylece Dünya’dan tespit edilemeyen uzak cisimlere erişim sağlandı.
Dünya’daki eski gözlemevlerinde doğal olarak teleskop yoktu. Örneğin Büyük Britanya’daki Stonhenge, Meksika’daki El Caracol, Kamboçya’daki Angkor wat, Hindistan’daki Ujjain…
Bu antik yerler hem gözlem hem de dini amaçlarla kullanılıyordu.
Uzayla – Kültür Evreni
