Lalila, lalila, laila…
İstanbul’un bir mahallesi. Küçük, sevimli ve kendi halinde bir mahalle. O alışılagelmiş tipler yaşıyor burada. Mahallerin kabadayı delikanlıları, dedikoducu teyzeleri, derin geçmişe sahip esnafları ve elbette aykırı tipleri. Bu aykırı tiplerden bazısı yıllarca Amerika’da yaşamış ve yurduna dönmüş hala kendi benliğini arayan berduş bir aksakal, bazısı ise deli bir kız. Sahi deli mi bu kız? Adı bilinmez, herkes ona Kirpi der. Dik diktir saçları. Sokaklarda “Lalila, lalila, laila…” diyerek dolaşır. Dans eder, gülümser. Kimseye zararı yoktur boynundaki Davud Yıldızı sembolü dışında. Ama o kadar sevimlidir ki, pek muhafazakar mahalle halkı onu bile görmezden gelir. İşte Kirpi bir gün öldürüldü. Ortada bir cinayet vardı. Fail kimdi? Niye öldürülmüştü Kirpi?
Kirpi’nin öldürülmesi üzerine mahallenin sakinlerinden bazıları sorguya alınıyor. Amerikalı, Saliha, Salim, Tunç, Firuz ve Saliha’nın oğlu Kaya. Kaya sonradan çıkageliyor çünkü Kirpi’nin öldürüldüğü gece kaçmış. Bir haftadır da ortada yokmuş. Böyle olunca da şüpheler onun üstüne çekilmiş. Her ne kadar hepsinin dilinde “Kaya, öyle şey yapmaz. Akıllı çocuktur o.” dense de bazen bazı kişiler bazı şeyleri o kadar güzel yapıyor ki. Kaya çok akıllı bir çocukmuş. Öğretmenleri “Okur bu çocuk üstüne gidin.” demişler. Ama annesinin fikrine göre babasız çocuğu zapt edememiş, o mahalle delikanlılarına uyup kendini mahvetmiş. Tanıdık geldi mi size de?
Kaya’nın annesi Saliha. Saliha, tipik bir mahalle teyzesi. Kocası onu ve oğlunu bırakmış, kaçmış. Ama onun için kocası ölmüş. “He kaçmış he ölmüş, ne farkeder?” diyor soranlara. Haklı mı? Haklı, bir insan sizin için öldüyse gömülmesine lüzum var mı? Kirpi’den pek hoşlanmazmış Saliha. Ne o öyle rahat tavırlarda sokaklarda dolanan hafif meşrep bir kız? Ölmeyi haketmiş ona göre. Topluma uymazsan ölmeye mecbursun. Salim’in yaptığını düşünüyor Saliha. Hırsla, sinirle… Peki Salim’e bu siniri neden?
Salim. Eski komünist, yeni kırtasiyeci. Toz içinde bir dükkanı var. Sadece ders kitapları satıyor. Kim bilir belki de o eski devrim arzusunu ateşleyen kitapları köşe bucaklarda okuyor, dağıtıyordur birilerine. Masasının üstünde Çinli şişman bir adamın heykeli var. Mahalleli onun eski hayatını bildiğinden iyi ve temiz olarak bakamıyor ona. Çünkü eğer bir çıkıntılık yapar, farklı cümleler haykırırsanız düzelmek isteseniz dahi asla düzelemezsiniz. Salim o gecede, cinayet gecesinde Kirpi’yi görüyor çırılçıplak koşarken. Kaya’nın yapmadığını biliyor hem de yanındaki çok tanıdık olan bir tanıkla.
Amerikalı. Yıllarca Amerika’da yaşamış bir adam. İngilizce fevkalade konuşuyor. Aralara da serpiştiyor cümlelerinde. Annesi hasta olunca Türkiye’ye dönmüş annesine bakmak için. Bazıları bakmış anasına diyor bazısı ise o gelmeden ölmüş diyor. Çakılı kalıyor buraya Amerikalı. Hayvanlarıyla evi bile olmadan yaşayıp gidiyor. Tıpkı bir “homeless” gibi. Kirpi’yle arası iyi. Kirpi’nin, onun ev denmeye dil varmayan yerine girip çıktığı söyleniyor. Kirpi’nin öldüğü gece Amerikalı’nın köpeği de ölüyor. Hatta elleri kan içinde bulunuyor Amerikalı.
Tunç. Tipik mahalle delikanlısı. Babası kasap. Kendisi milliyetçiliği kabadayılık zanneden bir zavallı. Kaya’nın yakın arkadaşı. “Bizde yanlış olmaz!” diyip her türlü haltı yiyen bir tip. Kirpi’nin öldürüldüğü gece Kaya’yla birlikteydi. Hatta Kirpi de yanlarındaydı ama sonrası? Bilmiyor Tunç. Firuz’la bir ağız birliği var ama patlıyor bir yerde. Neden bu denli ağız birliği yapıyorlar? Sakladıkları ne?
Firuz. Mahallenin fotoğrafçısı. Tatlı esnafı. İki çocuk babası. Kamerası elinden dolaşır durur. Severler onu. Bi görseniz yanaklarını sıkmak, sarılmak istersiniz. Firuz’un bir sırrı var. Ayıp bir sır. Kimsenin bilmemesi gereken. Ve bu sıra iştirak eden iki kişi var mahallede. Sahi bu kadar sevimli misin gerçekte Firuz? Mahalleli senin gerçek kimliğini öğrense gene severler mi seni?
Filmin başında herkes birilerini suçluyor. Net ve emin bir şekilde. Kilit sorular soruldukça yumuşamalar başlıyor. Çatlaklardan su alıyor her birinin hayatı. Çünkü herkesin öngörülemez yalanları var. Kaçtıkları, görmek istemedikleri var. Film bize bunu çok iyi anlatıyor. Kirpi’nin katili inandığınız kimse o. Sizce kim? Hem 9’lar her zaman 9 mudur sizce?
Tek bir mekanda geçen, aralarda gidip götüren ve geren bir film. Yapımcılığını ve yönetmenliğini Ümit Ünal’ın üstlendiği filmde Cezmi Baskın, Serra Yılmaz ve Fikret Kuşkan gibi birçok usta oyuncu yer alıyor. İzlemenizi tavsiye eder, katilin kim olduğunu bana bildirmenizi temenni ederim.
Uzayla – Kültür Evreni
