Menemen Olayı ya da Kubilay olayı, 23 Aralık 1930’da İzmir’in Menemen ilçesinde, yedek subay olan öğretmen Mustafa Fehmi Kubilay’ın ve diğer iki bekçinin şeriatçılar tarafından öldürülmesi olayıdır.
Olayların Gelişimi
23 Aralık 1930 günü Menemen’e gelen altı kişi, yeşil sancağı ilçenin merkez yerine dikerek, etraflarına kendileri gibilerini çekmeye çalışıyorlardı. Cüppeli ve sarıklı bu kişiler, nakşibendi tarikatını yaymakla görevlendirilen Laz İbrahim tarafından getirildiği iddia edilir.
İsyan kısa zamanda büyüdüm. Eylemciler arasında Giritli Derviş Mehmet, Sütçü Mehmet, Küçük Hasan gibi isimler vardi. Derviş Mehmet cemaate, dini korumaya geldiklerini ve kendilerine katılmalarını istedi. Gelmeyenlerin kılıçtan geçiriliceğini söyledi. Meydanda tekbir getirmeye, zikretmeye başladılar.
Güvenlik Güçlerinin Müdahalesi
İlçedeki askerler olay üzerine, Alay komutanının emriyle içinde Kubilay’ın olduğu bir grup oraya intikal etti. Kubilay tek başına eylemcilerin arasına karışıp onları vazgeçmeleri konusunda ikna etmeye çalıştı. Eylemcilerden biri ateş ederek Kubilay’ı yaraladı. Kubilay yaralı halde uzaklaşıp cami avlusuna sığındı lakin Derviş Mehmet ve diğerleri onu takip ettiler. Derviş Mehmet acımasızca Kubilay’ı oldurdu. Onu gören bekçiler de Kubilay’ın yardımına gelmek için uğraştılar fakat ateş sonucu onlar da maalesef öldü. Askerlerle göstericiler çatışmaya girdi. Derviş Mehmet ve bazıları öldü. Kaçmaya çalışanlar tutuklandı.
Mustafa Kemal Atatürk’ün Tepkisi
28 Aralık 1930’da orduya başsağlığı telgrafı gönderdi ve şu sözleri söyledi:
“Mürtecilerin gösterdiği vahşet karşısında Menemen’deki ahaliden bazılarının alkışla tasvipkar davranışlarda bulunmalarının bütün cumhuriyetçi ve vatanperverler için utanılacak bir hadise”dedi.
Sıkıyönetim ve Mahkeme
1 ay süre ile sıkıyönetim ilan edildi ve General Muğlalı başkanlığında bir Divan Harp kuruldu. Olaya karışanlar Divan Harp’de yargılanmaya başladı. 36 kişinin idama mahkum edilmesine kararlaştırıldı. Menemen’de iki bekçi ve Kubilay adına anıt dikildi. Üzerinde
“inandılar, dövüştüler, öldüler. Bıraktıkları emanetin bekçisiyiz” yazar.
