İnsanlığın varlığından bu yana yönetilen ve yönetenler var oldukça kamuoyu kavramı da var olmaya devam edecektir. İlkel kabile toplumlarından günümüzdeki çağdaş toplumlara kadar süregelmiştir. Demokratik toplumlarda kamuoyu, siyasal sistemlerin önemli bir parçasıdır. Antik Mısır, Yunan ve Roma’ya kadar uzanan bu geçmişte kamuoyu, o dönemlerde “kitle kanaati” olarak adlandırılmaktadır. Günümüze doğru yaşanan sanayileşme, şehirleşme, kitle iletişim araçlarının yaygın olarak kullanılması gibi olaylar kamuoyu olgusunu da beraberinde getirmiştir.
Yirminci yüzyıldan bu yana yaşanan teknolojik gelişmelerle birlikte internet teknolojisinin de gelişmesi sonucu meydana gelen sosyal medya, bireyin kritik yapma ve algılama yetisinde önemli gelişmelere yol açmıştır. Bu ilerlemeler sonucu, sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasal gelişmeler sosyal medya aracılığıyla bireylere ulaşmaktadır. Bu anlamda sosyal medya üzerinden sunulan bilgiler zaman zaman olumsuz sonuçları doğurabilmektedir. Bu gelişmeleri sunan kişi veya kurumların kendi düşüncelerini de katmasıyla bilgi kirliliği oluşmaktadır ve gelişmeler yanlı bir hal almaktadır.
Sosyal medya, beraberinde getirdiği olanaklarla beraber siyasal alanda önemli bir role sahiptir. İnternet üzerinden sorunları tartışabilme, kritik yapabilme, sorgulayabilme gibi özellikleri olması açısından günlük yaşantısında fikirlerini belirtmekten çekinen bireyler için de bir ortam oluşturulabiliyor.
Kamuoyu kavramının tanımında yıllar içinde birçok değişim yaşanmıştır. Kamuoyu kavramı genel hatlarıyla iki düzeyde ele alınır. Bunlardan ilki siyasetle uğraşan bireylerin, siyaset bilimcilerinin ve politikacıların ortaya koyduğu yorumlar; ikincisi ise sosyal bilimcilerin, pskologların,sosyologların yorumlarıdır. Birinci gruba göre kamuoyu, devletin işleyişinin ve davranışının belirlenmesinde rol oynayan ya da toplumdaki kanaat önderleri tarafından oluşturulan normların tamamıdır. Diğer tarafta ise kamuoyu, bireyin baz alındığı ve bireyin davranışının ve kanaatinin bazı unsurlarla ilişkilendirildiği bir anlayıştır. Bireyin ailesi, arkadaşları, çalışma ortamındaki bireyler, bulunduğu grup ve toplumun tamamını kapsayan sosyal grubun kanaat ve davranışları dahildir.
Kamuoyu kavramı en genel anlamda, bir toplumun kendisini ilgilendiren herhangi bir konudaki kanaat düşünceleri, tutum ve davranışlarıdır. Herhangi bir olay karşısında toplum içinde oluşan grup veya topluluk içindeki genel düşünce ve bakış açısıdır. Bir düşünce kamuoyu sayıldığında bunun sebebi kamu içinde var olmuş olması değil, kamuya ait nesne ve olaylarla ilişkili olmasıdır. Kamuoyu kavramı gruplar arası adaleti sağlamakta ve çoğunluğun tercihlerinin yanında, bu çoğunluğa katılmayan grupları da göz ardı etmemektedir.
Siyasal sistemler, politikalar, toplumun kendisi kamuoyu için tabanı oluşturur. Siyasal sistemlerin farklılaşması, kamuoyunun ne derece etki edeceğini, yapısını ve işlevini etkilemektedir. Siyasal alanda kamuoyu siyasal bir güç olarak görülmektedir. Bir ülke içinde veya ülkeler arasında iktidarları etkilemekte ve siyasal kararların alınmasına rol oynamaktadır. Toplum içerisinde kamuoyu çeşitli yollardan oluşmaktadır. Temelde doğrudan ve dolaylı olmak üzere ikiye ayrılır.
Dolaylı araçlar, oluşum sürecinde yer alırlar ve psikolojik, sosyolojik olmak üzere kamuoyunun içsel özellikleriyle ilgili araçlardır. Buna örnek olarak aile, eğitim, kültür, tutum gibi unsurlar verilebilir. Doğrudan araçlar ise, kamuoyuna kendi çıkar ve hedefleri doğrultusunda şekil vermeye çalışan örgüt veya gruplardır. Siyasal partiler, medya, baskı grupları gibi unsurlar örnek verilebilir.
Elisabeth Noelle-Neumann tarafından geliştirilen siyaset bilimi ve kitle iletişim teorisi olan Suskunluk Sarmalı olarak adlandırılan modelde, birey veya grupları savunduğu fikirler içinde bulunduğu grup tarafından kabul edilen görüşlere uygun değilse toplumdan dışlanma çekincesiyle düşüncesini belli edemez. Aynı düşünce zaman geçtikçe toplum tarafından onaylanırsa bu kez de onu savunmaya ve fikrini yüksek sesle söylemeye başlar. Bu sarmal, kamuoyunun oluşumunda kitle iletişim araçlarına sahip olan birey ya da gruplar tarafından kullanılmaktadır. Bazı birey veya grubun susturulmasını sağlarken bazılarının ise daha da ön plana çıkmasını kolaylaştırmaktadır.
Bireylerin düşüncelerinde rol oynayan en önemli kaynak kitle iletişim araçlarından elde ettiği bilgilerdir. Kitle iletişim tarafından sunulan haberlerin kaynağına bakılmaksızın haberi değerlendiren bireyler, haberin kamuoyundaki yerine göre hareket etmektedir. Kitle iletişim araçları tarafından verilen bilgilerle kendi fikirleri uyuşmuyorsa bu fikirleri saklamakta ve çekimser kalmaktadırlar. Çünkü toplum kendisine uymayan fikirleri içerisine almakta zorlanmakta ve bireyleri çok kolay dışlayabilmektedir. Bu türden olaylara tanık olan birey ise fikrini açıklamaktan korkmaktadır.
Kamuoyunda etkili olan bir diğer konu da sürü psikolojisi denilen “bando arabası” etkisidir. En genel anlamıyla, bireyin sosyal, ekonomik, kültürel veya politik alanlarda var olan inanç, bilgi veya fikir için değişim geçirmesidir. Dan Rice adlı bir palyaçonun bando arabasıyla seçim propagandası yaparak onları mitinge çağırmasından ortaya çıkmıştır. Günümüzde seçim dönemlerinde siyasal partiler tarafından toplumun fikrinin değişmesini sağlaması için kullanılan psikolojik bir yöntemdir. Gelişen teknolojiyle birlikte bu araçlar değişmektedir. Bu değişmeye bağlı olarak toplum içindeki etkileri artmakta ve psikolojik etkileşimleri hızlanmaktadır.
Yeni medya, küreselleşme ile ortaya çıkmıştır. Yayınlar ve televizyon dışında kalan araçlar için kullanılan bir kavramdır. Geleneksel olan araçların dışında kalan genellikle web tabanlı mecralardır. Gelişen bilgisayar teknolojisiyle beraber gelişen bu yeni medya, iletişimin dijitalleşmesini, bilginin yayılım hızını arttırmayı ve bilgiye ulaşmanın daha kolay olmasını sağlamıştır. Rastgele haber veya bilgiler yerine kullanıcı odaklı ürünler sunması yeni medyanın artılarındadır. İnternette görüntülenen haberlerin varsayılan birey odaklı olması, ilgi çekmeyen haber paylaşımlarının siteleri meşgul etmesinin ve bilgi karmaşasının önüne geçebilmektedir. Bireylerin günlük hayatından rahatlamak için yeni medyaya başvurduğu zamanlarda bireyi sıkmaması ve rahatlatması toplum içerisindeki etkisini ve önemini arttırmaktadır.
Geniş bir platform olarak yeni medya, her bireye yönelik içerik barındırır. Her birey siyasal, kültürel veya ekonomik alanlarda her türlü bilgiye yeni medyadan ulaşabilmektedir. Toplumun bu kadar içinde olan yeni medya, siyasal rejimlerin vazgeçilmez bir unsuru olmuştur. Seçim dönemlerinde duyurular yaparak, miting haberi vererek yeni medyayı kullanan siyasi partiler, kamuoyunun fikrinin oluşmasını veya değişmesinin sağlamaktadır. Bilginin, iletişimin, medyanın dijitalleşmesiyle birlikte bireyler uluslararası düzeyde diğer bireylerle iletişim kurabilmektedir. Bu da farklı kültürlerin ortaya çıkmasında, yeni fikirlerin oluşmasında önemli bir yere sahiptir. Aynı zamanda teknolojiyle birlikte gelişen yaşamlarla beraber toplumsal kimliğin değişmesi ve yeni kimlikler oluşması olası bir durumdur.
Birey kendinde fark ettiği ancak adını koyamadığı bazı kültürel veya dini ögelere erişebilir ve bu bilgi yayılımıyla toplumdaki gruplar ve kimlikler değişebilmektedir. Aynı şekilde dünyanın bir ucundan bir ucuna erişebildiği için uzağındaki kültürlerden kendisine pay çıkarabilmektedir. Gerçek hayatta yüzyüze gerçekleşen sosyalleşme artık yerini az da olsa yeni medyaya bırakmıştır. Şöyle ki her birey bir diğeriyle kolayca iletişim kurabilmekte, alışverişini evden çıkmadan yapabilmekte ve fikrini belirtirken daha rahat olabilmektedir. Bu duruma alışan bireyler ise dışarıdaki hayat yerine evdeki yeni medya hayatını seçtiğinde yüz yüze sosyalleşme azalmış olur. Farklı kültür ve ülkelere erişebilen bireyler, o toplumlarda var olan siyasi yaptırımlardan ve uygulanan politikalardan faydalanabilmekte ve var olan siyasi rejimi veya iktidarı eleştirebilmektedir. Siyasi olaylarda topluma ulaşmak bu kadar kolaylaştığı için kamuoyunun oluşumunda ve değişiminde en büyük etkiye sahip olan araç şüphesiz ki yeni medyadır.
Günlük hayatta herhangi bir konuda internetten bilgi edinebiliyoruz. Toplum içinde var olmaya devam eden internet, her bir bireyi dünyanın hemen her yerinden ulaşılabilir kılmaktadır. İnternetin toplum tarafından benimsenmesi ve dünya üzerinde yaygınlaşması, siyasi alanlarda maliyeti azaltarak etkileri arttırmıştır. Seçim dönemlerinde gürültülü seçim arabaları yerine bireylere ulaştırılacak video, görsel veya mesajlar daha manipülatif ve ikna edici konumundadır. Toplumun genel anlama rahatsız olduğu durumların kaldırılması ve yerine daha teknolojik çözümlerin getirilmesi adaylar açısından daha yararlı olacaktır. Hemen hemen her gün kontrol edilen sosyal medyada farklı bilgilere erişirken fark etmeden yanlış bilgiler elde edebiliyoruz.
İnternetle birlikte gelişen mecralar, her haber ve bilgiyi verirken doğru olduğunu bilmediği ve yeterince araştırılmamış kaynaklardan bilgiler sunabilmektedir. Örneğin, YouTube kanalında iktidarlar ve muhalifler hakkında yapılan bir konuşma kişinin aldığı bilgilere ve savunduğu dünya görüşüne göre değişebilir. Bu durumda toplum olumlu veya olumsuz yönde değişim yaşayabilmektedir. Bir başka kanal olan Twitch’te ise genel akış canlı ve anlıktır. Bu sebepten bireylerin toplumu etkileyebilmesi daha kolaydır. Karşılıklı bilgi alışverişi de bu platform aracılığıyla sağlanabilir.
Günümüzün büyük kısmını geçirdiğimiz sosyal platformlar, çekilen videolar, paylaşılan resimler, sarf edilen sözlerle birlikte bireylerde sorgulama ve fikir değişimini doğurabilmektedir. Ancak internetteki bilgi erişimi kolaylığından, bireyler araştırmadan uzaklaşmış ve sunulan her bilgiyi kabul etmektedir. Bunu kullanan siyasi partiler yalnızca derin bir taramayla bulunabilecek bilgileri topluma sunmakta ve kamuoyunu değiştirmeye çalışmaktadır. Günümüzde çoğu birey veya grup yeterince araştırılmamış ve sadece kendi savunduğu siyasi parti bu görüşü savunduğu için bir görüşü körü körüne savunmaktadır. Siyasi partiler ortak kanının aksine yalnızca siyasal alanda değil, yaşamın her alanında bireyi etkisi altına almakta ve kendi savunduğu görüşü ve hedefini bireye kabul ettirmektedir.
Sonuç olarak, internet gelişimine bağlı olarak sosyal medyaların gelişmesi toplumda her ne kadar yaşamı hızlandırmış ve bilgilere ulaşmayı kolaylaştırmış olsa da olumsuz yönlerini de göz ardı etmek mümkün değildir. Siyasal alanın yeni medyayla yakından ilişkisi kendisine yarar sağlarken toplumun körü körüne bir düşünceye inanmasına neden olmaktadır. Yeni medyayı etkin bir biçimde kullanan siyaset bilimciler, siyasi parti başkanları kamuoyunun değişmesini sağlamaktadır.
