Herakleitos’un içselleştirdiği rasyonalizm, Elea Okulu filozofları tarafından daha da üzerinde durulmuştur. Parmenides ve onu takip eden filozoflar, tümdengelimsel bir akılyürütme süreciyle, varlık problemini ele alırlar. Doğaya ilişkin araştırmaların ampirik ya da gözleme dayalı olmaması gerektiğini savunmuşlardır. Çünkü ampirik araştırmanın gösterdiği dünya, bir yanılsamadır ve çelişkilerle doludur. Bundan dolayı Elealılar, salt varlık kuramını ele almışlardır. Varlığın biricik olduğuna ve, değişmediğine ayrıca ezeli-ebedi ve bölünemez olduğuna dikkat çekmiştir. Dünyanın doğasını akıl yoluyla keşfedilebileceğini öne sürdüler.
Elea Okulu
Elea Okulu’nun kurucusu olan Parmenides, oluş ve değişimi reddetmiştir. Ona göre bir şey ne ise odur. Eğer bir şey varsa, o tözel bir varlıktır ve sürekli bir değişim içinde değildir. Elea Okulu’nun Parmenides dışında önemli bir temsilcisi daha vardır. Parmenides’in öğrencisi olan Zenon, hocasının fikirlerini savunmuştur.
Parmenides – Elea Okulu
Parmenides doğa filozoflarından birisidir ve aynı zamanda Antik Yunan felsefesinde rasyonalizm geleneğinin ilk filozoflarından biridir. M.Ö. 515-460 yılları arasında yaşadığı ve filozofluğun dışında devlet adamı olduğu düşünülmektedir. Ona göre evrende hiçbir şey yoktur. Gerçeklik yani varlık mutlak anlamda birdir ve kalıcıdır. Varlık ne yaratılmış ne de yok edilmiştir, varlık ezeli ve ebedidir; Herakleitos’un tam tersi düşünceyle o değişmez ve hareketsizdir. Parmenides mantık diyalektiğin ilk kullanıcılarındandır.
Parmenides’in Doğa Üstüne adında bir kitabı günümüze kadar kalmıştır. Parmenides bu şiirini genç yaşta kaleme almıştır. Parmenides şiirinin dizelerini bir tanrıçadan aldığını söyler. Eser iki kısma ayrılıyor; ilk kısımda hakikat, ikinci kısımda ise illüzyon dünyası işlenmiştir.
Parmenides’in Pisagor, Empedokles ve diğerleri gibi büyücü, şifacı, peygamber olduğu, felsefesinin mitolojik ve mistik dizeler içerdiği söylenmiştir. Çünkü kendisi öne sürdüğü felsefeyi yeraltı dünyasının Tanrıçası Tartaros’tan aldığını söylemiştir.
Zenon
Elealı Zenon, Parmenides’in izleyicisi olan bir Antik Yunan filozofudur. Zenon’un hocası Parmenides’dir. M.Ö. 490-430 yılları arasında yaşadığı rivayet edilir. Kendisi Aristoteles (Aristo) tarafından diyalektiğin kurucusu olarak nitelendirilir. Zenon, mantık ve matematiğin ilerlemesinde faydalı olan ünlü paradoksları ile bilinir. Zenon’un paradoksları üzerine her çağın ünlü bilginleri kafa yormuşlardır.
Örneğin Aşil Paradoksu’nda, ünlü bir koşucu olan Aşil bir kaplumbağayla yarışacaktır. Kablumbağa koşuya başlarken biraz daha önde duracaktır. Zenon’a göre, bu koşunun sonucunda Aşil asla kaplumbağayı geçemeyecektir, çünkü bu durum ona göre mantıksal olarak saçma.
4. Dönem: İlk Çağ Felsefesi Plüralistler; Empedokles, Anaksagoras, Demokritos
Uzayla – Kültür Evreni
Dinlemek için: Podcast: https://open.spotify.com/episode/3yg7tc9AWJpMvaR0DDRn8Y?si=ZAYalzkNRqGoDhn6li6QTA
