Aynı alanda satış yapan işletmelerin neden tek bir sokakta bir arada gruplaştığını merak etmişsinizdir. Benzin istasyonları, kafeler, restoranlar gibi pek çok örnek verilebilir. Tek bir yerde kümelenmek yerine daha geniş alanlara yerleşmeleri mantıklı olmaz mıydı?
Bir kafeye denk geldikten sonra hemen 500 metre ilerisinde yeni bir kafeyle karşılaşıyoruz. Bu durum yalnızca kafelerle sınırlı değil, bu bir manav da olabilir, restoran da olabilir. Bu gibi işletmelerin farklı bölgelerde mağaza açmak yerine aynı yerde gruplandığı pek çok kişinin dikkatini çekmiştir.
TED-Ed bu konuyla ilgili kısa bir animasyon yapmış ve nedenini açıklamış.
Animasyondaki örneğe göre dondurma satıcısı olduğunuzu düşünün. Dondurmalarınızı satmak için de kimsenin (rakip) bulunmadığı kumsala gittiniz. Ürünlerinizi satmak için kumsalın en iyi noktasına yerleşmeyi düşündünüz. Elbette ortaya yerleşerek, hem müşterilerin her yönden daha az yürümesini sağlarsınız hem de olabildiğince fazla insana ulaşırsınız.
İlk gününüz harika geçti ve iyi bir satış yaptınız. Ertesi gün yine işe geldiğinizde karşınızda kuzeninizi görüyorsunuz. Artık bir rakibiniz bulunmakta. Kuzeniniz sizinle aynı dondurmayı satmaktadır. İkiniz anlaştınız ve kumsalı ikiye bölmeyi kararlaştırdınız. Kumsalın yarısının tam ortasına siz diğer yarısının ortasına da kuzeniniz yerleşti. Bu sayede müşteriler de çok fazla yol kat etmeden aynı dondurmaya ulaşacaktır. Kumsalın kuzeyinde herkes sizden dondurma alacak, güneyinde de kuzeninizden alacaktı. Buna en iyi sosyal çözüm (Socially Optimal Solution) denir.
Ertesi gün ise geldiğinizde gördünüz ki kuzeniniz dondurma aracını kumsalın ortasına getirmiş. Bu sefer siz eski konumunuzda kalmaya devam ederseniz kuzeydeki %25’e ulaşacaksınız, kuzeniniz ise bölgesinin geri kalanındaki tüm müşterileri alacaktı. Bu sürekli bir döngü halinde her sabah en iyi yere yerleşme yarışına dönecektir.
Ta ki ikiniz de kumsalın ortasında sırt sırta satış yapıncaya dek. Bu sayede ikiniz de kumsalı eşit şekilde paylaşmış olacaksınız. Buna da oyun kuramcılar Nash Dengesi adını vermişlerdir. İsmini ünlü matematikçi John Nash’ten almaktadır. Nash dengesine ulaşınca maalesef en iyi sosyal çözüme sahip olmuyorsunuz. Müşteriler yine dondurma almak için fazladan yol kat edecek ve kumsalın ortasına gelmeye çalışacak.
Gerçek hayatta da markalar bu nedenle aynı yerde kümelenir. Müşterileri rakip firmaya kaptırmamak için ise ürün yelpazesini genişletir, indirim yapar. Strateji ise rakiplerini olabildiğince yakın tut.
Uzayla – Kültür Evreni
