Tuz, insanlık tarihinde kendini özel bir konuma getirmiş ve vazgeçilmez olmuştur. Yemekler için bir elzem olan tuzun lezzeti dışında tarihi de bir o kadar uzun soluklu ve keyif vericidir. Kendisinin taşınması için özel yollar yapılmış, birçok uygarlıkla içli dışlı olmuştur.
Yiyeceklere tat katmak ve ömrünü uzatmanın dışında tıp ve din törenlerinde de kullanılmıştır, hatta tarihte para birimi olarak kullanıldığı dönemler bile vardı. Tuzdaki sodyum minerali sayesinde Mısırlılar, etlerini soğutma ihtiyacı duymadan uzun süre koruyabilmişlerdir çünkü sodyum, yiyeceklerde bulunan bakterilerin oluşumuna neden olan nemi pasif kılar ve bu sayede et uzun süre kullanılabiliyordu. Antik Çin’den Mısıra, Antik Yunanistan’dan Roma’ya kadar uzun bir süre insanlıkla bağlantılı olmuştur.
Antik Çin’de Tuzun Tarihi
Antik Çin’de tuza baktığımızda MÖ 6000’li yıllara kadar dayanmaktadır. İnsanlık Neolitik dönemde yeraltında birikmiş tuzlu su sayesinde ilk tuzlarla tanışmaya başladı. Tarihçilere göre yine benzer bir dönemde günümüz Çin’in Shanxi eyaletinde bulunan Yuncheng Gölü’nde ilk tuz hasadı gerçekleştirilmişti. Tuz şu an olduğu gibi o dönemde de o kadar değerliydi ki uğruna savaşlar yapıldı.
Tuzun farmakolojik yönü ile ilgili ilk kaynaklar 4700 yıl öncesine dayanır. Bu kaynak 40’tan fazla tuz türünün özelliklerini içerir. Shang Hanedanlığı döneminde yani MÖ 1600’den itibaren Çin’de geniş kapsamlı tuz üretme çalışmaları başlamıştır. Özellikle çömlek kavanozlara konularak ticareti yapılırdı.
Bugün ise Japonya gibi bazı ülkelerle birlikte dünyanın en büyük tuz ihracatçılarından birisi haline gelmiştir.
Asya’da Tuzun Tarihi
Çin’e coğrafi anlamda yakın ve günümüzde Pakistan olarak bilinen bölgede yeni bir tuz türü keşfedilmişti. Şu an halk arasında kaya tuzu olarak bilinen halit, tuzlu deniz veya göl suyunun buharlaşmasının ardından oluşan tortul kayaçlarda oluşur. Örneğin Himalaya kaya tuzu ilk olarak MÖ 326’da Büyük İskender döneminde gün yüzüne çıkmıştır. Eski Makedon hükümdarı, ordusunu Pakistan’ın bir bölgesinde dinlendirdiği sırada atların tuzlu kayaları yaladığı görüldü ve bunun üzerine o bölgenin tuz rezervi fark edildi.
Antik Mısır’da Tuz
5000 yıl önce Mısırlılar tuzla tanışmaya başladı. Antik Mısırlılar kuruyan nehir yatakları ve göllerden tuz çıkarmaya başladılar. Mısırlıların tuzu kullanmaya başlaması aslında diğer büyük medeniyetleri de etkilemiştir. Fenikeliler ve Antik Yunan İmparatorluğu‘na büyük katkıları olmuştur. Mısırlılar yemeklerde lezzet katması olarak kullanmanın dışında balık ve etler için de kullanarak daha uzun ömürlü kalmasını sağlamıştır. Aynı zamanda mumyalama işlemlerinde de tuzlar aktif rol oynamıştır.
Kaynaklar: History Cooperative
Uzayla – Kültür Evreni
